Oznaczenia PEGI, ESRB czy ACB są powszechnie znane w branży gamingowej, ponieważ służą między innymi do klasyfikacji treści zawartych w grach wideo. Głównym kryterium jest tu rekomendowany wiek graczy. Ratingi pomagają konsumentom podjąć świadome decyzje zakupowe. To szczególnie istotne dla rodziców, którzy nie chcą prezentować swoim pociechom gier zawierających przemoc.
Które ratingi są najczęściej stosowane w Polsce i Unii Europejskiej? W jaki sposób gra może uzyskać odpowiednie oznaczenie? Czy taka klasyfikacja jest prawnie wiążąca? Odpowiadamy w tekście!
Co to jest rating PEGI?
Rating PEGI[1] (eng. Pan-European Game Information) to międzynarodowy system klasyfikacji gier. Powstał ponad 20 lat temu jako oddolna inicjatywa stowarzyszenia Video Games Europe. Obecnie jest modelowym rozwiązaniem dla szacowania wieku grup docelowych dla gier wideo w Unii Europejskiej. System jest używany w 38 europejskich krajach i to właśnie na oznaczeniach PEGI powinni skupić się dystrybutorzy wydający na tych rynkach.
Co obejmują oznaczenia PEGI?
System ratingu PEGI obejmuje 5 oznaczeń wiekowych – PEGI 3, PEGI 7, PEGI 12, PEGI 16 i PEGI 18. Oprócz tego występuje w nim 8 deskryptorów treści – przemoc, wulgarny język, strach, hazard, seks, używki, dyskryminacja i zakupy w grze[2].
Zgodnie z powyższym gry są klasyfikowane według kategorii:
- PEGI 3 – odpowiednie dla wszystkich grup wiekowych;
- PEGI 7 – dopuszczalne bardzo łagodne formy przemocy oraz treść mogąca przerazić młodsze dzieci;
- PEGI 12 – dopuszczalne nieco bardziej dosłowne formy przemocy wobec postaci fantastycznych oraz o ludzkim wyglądzie; mogą pojawić się odwołania do seksu lub pozy seksualne; wulgaryzmy muszą mieć łagodny charakter;
- PEGI 16 – dopuszczalne przedstawienie przemocy lub czynności seksualnej w sposób rzeczywisty; bardziej dosadny wulgarny język oraz możliwe prezentowanie zażywania używek (tytoń, alkohol, narkotyki);
- PEGI 18 – przeznaczone dla dorosłego odbiorcy; daleko posunięta przemoc, dosłowne sceny seksualne lub sceny gloryfikujące zażywanie narkotyków.
Wyjątkowym oznaczeniem jest PEGI ! (zalecenia rodzicielskie), który ma ostrzegać o nieodpowiednich treściach generowanych przez użytkowników. Zazwyczaj jest stosowane do oznaczania platform internetowych (typu Facebook, Snapchat, X lub YouTube), ale też niektórych gier.
Co ciekawe rating PEGI w swojej ocenie potrafi zwrócić uwagę na czynniki, które mogą wpływać na skategoryzowanie gry, ale nie są wyróżnione w deskryptorach treści. W przypadku sagi Hellblade w informacjach uzasadniających ocenę PEGI 18 zamieszczono wzmiankę o tym, że protagonistka ma chorobę psychiczną, która objawia się m.in. głosami słyszanymi przez gracza w trakcie rozgrywki[3].
Wnioskowanie o oznaczenie PEGI przez wydawców gier
Jak wydawcy mogą uzyskać oznaczenia PEGI dla swoich gier? Do wyboru są dwie procedury – „tradycyjna” albo powiązana z IARC (International Age Rating Coalition – koalicją organów ratingowych z Europy, Australii, Brazylii, Ameryki Północnej i Korei Południowej).
Aby skorzystać z procedury tradycyjnej, wydawca musi wypełnić formularz dotyczący treści gry. Taki dokument można uzyskać bezpośrednio od PEGI po zgłoszeniu się jako wydawca lub twórca na stronie internetowej PEGI. Na podstawie uzupełnionego formularza system oceniający automatycznie określi tymczasowe oznaczenie wiekowe i deskryptory treści. Następnie zaproponowane oznaczenia PEGI są weryfikowane przez administratorów systemu po tym, jak zapoznają się oni z grą. Jeśli nie mają uwag – kategoria i deskryptory treści zostają zatwierdzone, a PEGI udziela wydawcy licencji na wykorzystanie odpowiednich ikon.
Druga procedura, która przewiduje zaangażowanie IARC, jest przeznaczona dla produktów cyfrowych takich jak gry z dystrybucji cyfrowej, gry i aplikacje mobilne czy gry przeglądarkowe[4]. Ta metoda jest o wiele szybsza i elastyczniejsza niż procedura tradycyjna. Aby uzyskać licencję na używanie konkretnych oznaczeń, wydawca musi jedynie wypełnić ankietę opracowaną przez IARC. Rolą administratorów w tej procedurze jest ewentualna kontrola w ramach nieprawidłowości zgłoszonych przez użytkowników lub innych wydawców. Z tej procedury nie skorzystają wydawcy tradycyjnych, pudełkowych gier.
Czy rating PEGI jest wiążący prawnie w Polsce?
System PEGI jest w Polsce powszechnie uznawany, o czym świadczy np. fakt, że polskie sądy odwołują się do niego[5]. Mimo tego omawiane rozwiązanie nie jest prawnie wiążące. Zatem polscy wydawcy mogą stosować rating PEGI, ale wcale nie muszą tego robić.
Jeśli jednak ktoś chce rozszerzyć dystrybucję swojej gry poza Polskę, to musi wziąć pod uwagę, że w niektórych europejskich państwach systemowi PEGI nadano charakter prawnie wiążący. Przykładem niech posłużą tu Holandia czy Wielka Brytania, gdzie za brak klasyfikacji PEGI wydawcę mogą spotkać sankcje.
Zdarzają się też przypadki państw, które mają własny system oceny gier (np. Niemcy). Kluczowe jest zatem rozeznanie, jakie standardy oznaczeń obowiązują w danym kraju i czy mają one charakter wiążący. Wszystko to trzeba sprawdzić jeszcze przed rozpoczęciem dystrybucji gry poza Polską.
Czy oznaczenie PEGI się opłaca?
Choć rating PEGI w większości państw traktowany jest jako „soft law”, to warto rozważyć jego stosowanie z uwagi na korzyści biznesowe. Przede wszystkim jest on znany graczom, a symbol PEGI na grze pozwala zbudować zaufanie kupujących do wydawcy.
Oznaczenia mogą też ochronić wydawców przed sytuacjami, które są potencjalnie kontrowersyjne. Przykładowo, jeśli gra bez oznaczenia PEGI przedstawia kreskówkowe postaci i zawiera elementy brutalnej przemocy, to część konsumentów może zasugerować się okładką i kupić grę dla swoich dzieci. W takim przypadku istnieje spore prawdopodobieństwo rozczarowania konsumentów, negatywnych ocen gry, a może nawet roszczeń wobec wydawcy.
Co więcej, zdarzają się sytuacje, w których system PEGI ma realny wpływ na sprzedaż czy finalny wygląd gry. Ciekawym przypadkiem jest gra Balatro. Początkowo otrzymała ona rating PEGI 3, ale niedługo później klasyfikacja została zmieniona na PEGI 18 ze względu na „przedstawienie hazardu”[6]. Doprowadziło to do wycofania gry ze sprzedaży w niektórych państwach. Wydawca gry odwoływał się od decyzji i wielokrotnie krytykował cały system PEGI. Jego zdaniem gra obracała się wokół tematyki pokera, ale sama w sobie nie propagowała hazardu.
Kolejnym ciekawym przykładem jest wypuszczenie przez Nintendo gry Pokémon Platinum w specjalnie zmienionej wersji dla europejskiego rynku. Usunięto z niej elementy zawierające tzw. jednorękiego bandytę (maszynę do hazardu) i zastąpiono je nieinteraktywnymi maszynami do gry[7]. Wszystko po to, by uniknąć podwyższenia klasyfikacji PEGI.
Czy rating PEGI stanie się jedynym europejskim oznaczeniem?
Obecnie system PEGI ma charakter sugestii. Jednak może się okazać, że w przyszłości unijny prawodawca zdecyduje się na harmonizację prawa w tym obszarze. Komisja Europejska zdecydowanie popiera inicjatywę ratingu PEGI, a na dodatek wpisuje się to w unijny trend regulowania sektora Internetu i nowych technologii w ramach aktów prawnych UE.
Będziemy obserwować ten temat
i informować o wszelkich zmianach prawnych. Dlatego polecamy śledzenie naszego
bloga, a w razie jakichkolwiek pytań – zapraszamy do kontaktu.
[1] https://www.videogameseurope.eu/responsible-gameplay/pegi-the-european-content-rating-system/
[2] https://pegi.info/pl/node/59
[3] https://pegi.info/pl/search-pegi?q=hellblade&op=Search&age%5B%5D=&descriptor%5B%5D=&publisher=&platform%5B%5D=&release_year%5B%5D=&page=1&form_build_id=form-MeSmXF6QR3JwZJJXZJF9pEscDAEzbQILK7HaGbNnas0&form_id=pegi_search_form
[4] https://pegi.info/pl/node/47
[5] Do systemu PEGI odwołuje się np. wyrok WSA w Bydgoszczy z 13.06.2017 r., I SA/Bd 433/17, LEX nr 2343312
[6] https://www.pcgamer.com/games/card-games/poker-themed-deckbuilder-balatro-gets-delisted-from-some-stores-after-its-pegi-rating-absurdly-jumps-from-3-to-18-over-gambling-imagery/
[7] https://www.gamesradar.com/european-pokemon-platinums-missing-game-corner-explained/
Associate w Olesiński i Wspólnicy.
