Prosta spółka akcyjna – odpowiedź na potrzeby branży gier wideo? (cz. I)

Od 1 marca 2020 r. w Kodeksie spółek handlowych miały pojawić się przepisy ustanawiające nowy typ spółki, tzw. prostą spółkę akcyjną (PSA). Na skutek odroczenia wprowadzania elektronicznego postępowania rejestrowego, na nową formę organizacji działalności musimy poczekać do 1 marca 2021 r.[1]. Pomimo licznych publikacji poświęconych tematyce PSA (już od 2018 r.), wciąż dostrzegalny jest brak oceny regulacji pod kątem konkretnych branż. Skoro nowelizacja została odsunięta w czasie, należałoby głębiej zastanowić się nad możliwością wykorzystania nowego instrumentu, analizując potencjalne korzyści PSA w kontekście zdefiniowanych potrzeb danego sektora.

PSA –  wzorce zagraniczne i model polski

Część uczestników obrotu międzynarodowego nazywa PSA późną koniecznością – o ile na polskim gruncie może się ona wydawać nowoczesna, sama konstrukcja PSA jest  instytucją znaną europejskim systemom prawnym. Spółki o podobnym charakterze (podobnej konstrukcji prawnej) możemy odnaleźć przykładowo:

  • we Francji od 2009 r. – tzw. uproszczona spółka akcyjna (Société par Actions Simplifiée – SAS);
  • w Słowacji od 2017 r. – tzw. prosta spółka akcyjna (Jednoduchá Spoločnosť na Akcie);
  • w Finlandii od 2006 r. zasadą jest, że udziały w spółce z o.o. nie muszą mieć wartości nominalnej;
  • w Niemczech od 2008 r. funkcjonuje tzw. haftungsbeschränkte Unternehmensgesellschaft UG – jako podtyp spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której również minimalny kapitał zakładowy wynosi 1 euro.

Brak kapitału zakładowego jest od dawna charakterystyczną cechą spółek funkcjonujących w systemach common law[2].

Polska stanęła przed wyborem jednego z dwóch modeli –  reformą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub wprowadzeniem nowego typu spółki o hybrydowym charakterze. Wydaje się, że słusznym założeniem polskiego ustawodawcy było uniknięcie jakiejkolwiek formy destabilizacji obrotu – biorąc pod uwagę, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najpopularniejszą ze wszystkich typów spółek (około 30 tys. rejestracji nowych podmiotów w 2019 r.) oraz że stosunkowo szybkie wprowadzenie potrzebnych zmian do sp. z o.o. wymagałoby stworzenia wielowariantowości[3]. Mogłoby to doprowadzić do funkcjonowania w obrocie dwóch różnych typów tej samej spółki (tj. spółek tego samego typu) z asymetrycznymi wymogami organizacji działalności gospodarczej.

Potrzeby branży gier wideo

Nie jest tajemnicą, że PSA powstała jako odpowiedź na fundamentalne zmiany zachodzące w sferze obrotu gospodarczego pod wpływem nowych modeli prowadzenia biznesu, specyficznych form finansowania spółek oraz procesu postępującej cyfryzacji. Choć jeszcze kilkanaście lat temu gry wydawały się sferą zarezerwowaną jedynie dla młodzieży i pasjonatów technologii – dziś silnie kojarzone są z branżą nowoczesnych technologii. Branża gier wideo zmienia się z roku na rok, a za zmianami podąża nieustanny wzrost wartości globalnego, w tym również polskiego rynku gier (wartość polskiego rynku gier w 2015 r. wyniosła 425 mln USD, podczas gdy w 2019 r. było to 596 mln USD – co daje około 40 % wzrost w ciągu 4 lat)[4].

Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Krakowski Park Technologiczny, głównymi czynnikami hamującymi rozwój przedsiębiorstw sektora gier wideo są:

  • utrudnienia formalno-administracyjne (w tym formy organizacji działalności gospodarczej);
  • skomplikowane i niejasne procedury podatkowe;
  • problemy z pozyskaniem kapitału do branży;
  • trudności z pozyskaniem pracowników na rynku[5].

Widać doskonale, że część z tych potrzeb można rozwiązać poprzez usunięcie mankamentów polskich unormowań dotyczących niepublicznej spółki kapitałowej. Obecnie największymi problemami dla nowoczesnych biznesów, w istniejących formach działalności gospodarczej w Polsce, są:

  • ograniczenia swobody umów w zakresie kształtowania statutu/umowy spółki – brak możliwości elastycznego kształtowania relacji pomiędzy założycielami a inwestorami finansowymi;
  • brak możliwości inkorporacji praw udziałowych spółki z o.o. w papierach wartościowych;
  • zakaz wnoszenia tytułem wkładu do spółki pracy i usług – szczególna potrzeba w nowoczesnych spółkach opartych na kapitale ludzkim;
  • archaiczny i pozbawiony odwzorowania w rzeczywistości postulat kapitału zakładowego jako ochrony dla wierzycieli.

Tożsame problemy dostrzega też doktryna zagraniczna[6].

PSA – hybrydowa konstrukcja prawna

Sama nazwa nowej spółki sugeruje jej typowo kapitałowy charakter. Konstrukcja PSA łączy jednak cechy spółek osobowych i kapitałowych. Z jednej strony cechuje ją elastyczność kształtowania relacji między udziałowcami oraz brak kapitału zakładowego – co upodobnia ją do spółek osobowych. Z drugiej strony – ograniczona odpowiedzialność wszystkich jej udziałowców oraz osobowość prawna z występowaniem organów reprezentacji, zbliżają ją do spółek kapitałowych.

Pierwszy człon nazwy – prosta – zdaje się nie korespondować jednak ze stosunkowo rozbudowanymi przepisami dotyczącymi PSA oraz sporą ilością nowych pojęć, które są właściwe jedynie dla tego typu spółki przy jednoczesnym odwoływaniu się do niektórych już istniejących pojęć.

Wkłady do PSA – świadczenie pracy i usług docenione

Postulowane w doktrynie i praktyce obrotu odejście od ograniczeń tzw. zdolności aportowej wkładów z art. 14 KSH na potrzeby PSA znajduje swój wyraz w dopuszczeniu przez ustawodawcę możliwości wniesienia wkładu niepieniężnego do PSA. Taki wkład musi mieć jedynie wartość majątkową – w szczególności może nim być świadczenie pracy bądź usług[7]. Widzimy tu nie tylko fundamentalną zmianę w postaci wprowadzenia (względnej) swobody w wyborze wkładów wnoszonych przez akcjonariuszy do PSA, ale również ukłon w stronę nowych spółek technologicznych, w których dominującą wartość mają aktywa niematerialne (asset light activity)[8].

Należy podkreślić, że mimo podziału wkładów w PSA na dwie kategorie: wkłady kapitałowe (tj. wkłady pieniężne i wkłady niepieniężne mające wartość materialną) i wkłady niekapitałowe (tu właśnie kwalifikuje się praca i usługi), brak podziału wkładów na gorsze i lepsze. Akcjonariusze PSA mogą obejmować akcje w zamian za oba rodzaje wkładów.

Różnica między wskazanymi kategoriami jest taka, że tylko wkłady kapitałowe zasilają kapitał akcyjny jako kapitał podstawowy PSA. Wydaje się to uzasadnione, gdyż ze swojej istoty wkłady niekapitałowe nie mają wartości bilansowej. W konsekwencji próba zaliczenia ich wartości na poczet kapitału akcyjnego w warunkach jednoczesnego odstąpienia od ujawnienia przedmiotu wkładu w aktywach bilansu powodowałby, że już na starcie spółka wskazywałaby stratę, równą brakującej wartości wkładów. Widoki na przyszłość, tj. perspektywa wyrównania tej wyjściowej straty korzyściami spółki, będącymi następstwem ewentualnego przysporzenia od akcjonariusza (np. poprzez stworzenie oprogramowania o wysokiej wartości), byłyby niepewne i obciążające dla spółki. Jednocześnie mogłoby to spowodować niechęć do wkładów niekapitałowych, jako nadmiernie obciążających bilansowo.

Tu PSA wydaje się odpowiadać na potrzeby branży gier wideo, w której często potencjał przedsięwzięcia oparty jest na pomyśle, know-how oraz na kapitale ludzkim, a nie na aktywach materialnych. Samo oprogramowanie, komputery czy miejsce nie są w stanie zaistnieć bez pomysłu i specjalistów, którzy będą mogli odwzorować swój realny wkład w spółkę przez nowy rodzaj wkładów. Możliwa będzie w końcu sytuacja, w której praca i usługi będą mogły stanowić sposób opłacenia uczestnictwa w spółce kapitałowej, równoprawny w stosunku do klasycznych wkładów kapitałowych[9]. Wydaje się też, że w ten sposób można pozyskać część wykwalifikowanych specjalistów, na których oparte będzie dane przedsięwzięcie. Można zaoferować im już nie tylko klasyczne wynagrodzenie, ale również akcje – realną partycypację w zysku spółki – w zamian za świadczone przez nich prace / usługi.


[1] Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw z dnia 19 lipca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1655, ze zm. z Dz.U. z 2020 r. poz. 288; „Nowelizacja KSH”).

[2] Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw z 15.05.2018 r. wraz z uzasadnieniem, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12311555/katalog/12507990; dostęp: 20.03.2020 r.)

[3] Rejestracje i upadłości podmiotów gospodarczych w IV kwartale 2019 r. – Główny Urząd Statystyczny (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-niefinansowe/rejestracje-i-upadlosci-podmiotow-gospodarczych-w-iv-kwartale-2019-roku,29,4.html).

[4] Newzoo Global Games Market Report 2019 (dokument dostępny pod adresem https://resources.newzoo.com/hubfs/2019_Free_Global_Game_Market_Report.pdf?utm_campaign=Games%20Market%20Report&utm_source=hs_automation&utm_medium=email&utm_content=76474808&_hsenc=p2ANqtz8rDoF9xd11vuzI3bXALXn92fRZYkTet2mwYfqFber_cV04EgkZuFCwDbAjbr_VAvq7prQuo1vj6mASuboZG3Gb5D6VetbXwsu1UWMNyE1s9tD5e0&_hsmi=76474808; dostęp: 20.03.2020 r.).

[5] Kondycja branży gier wideo, 21.09.2017 r., Krakowski Park Technologiczny (tekst dostępny pod adresem https://www.nck.pl/badania/raporty/raport-kondycja-polskiej-branzy-gier-17; dostęp: 20.03.2020 r.).

[6] T.Kuntz, Gestaltung von Kapitalsgesellschaften zwischem Freiheit und Zwang, Tubingen 2016, s. 3 i n.

[7] Art. 3002 Ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505. z dalszymi zmianami; „KSH”).

[8] A. McAfee, E. Brynjolfsson, Machine, Platfrom, Crowd. Harnessing Our Digital Future, New Yok- London s.6. i n.

[9] A. Opalski, Prosta spółka akcyjna- nowy typ spółki handlowej (część I), „Przegląd Prawa handlowego”, Nr 11/2019, s. 3.

Zapisz się do newslettera

Newsletter OW to porcja newsów prawno-podatkowych oraz informacji o wydarzeniach.

Witryna videogameslaw.pl korzysta z technologii przechowującej i uzyskującej dostęp do informacji na komputerze bądź innym urządzeniu użytkownika podłączonym do sieci (w szczególności z wykorzystaniem plików cookies). Zgoda wyrażona na korzystanie z tych technologii przez stronę internetową videogameslaw.pl lub podmioty trzecie, w celach związanych ze świadczeniem usług drogą elektroniczną, może w każdym momencie zostać zmodyfikowana lub odwołana w ustawieniach przeglądarki. Więcej o naszej polityce dotyczącej cookies dowiesz się tutaj.