Wszyscy zapewne doskonale pamiętają popularne memy wzywające policję do internetu. Choć to materiały humorystyczne, to jednak zwracają uwagę na problematykę ścigania naruszeń dokonywanych w sieci.
Z czystej formalności musimy zaznaczyć, że prześmiewcze obrazki standardowo dotyczą krytyki wyolbrzymiania błahych sporów, a policja, już w realnym świecie, monitoruje i przeciwdziała internetowym przestępstwom (takim jak np. handel nielegalnym towarem). Swego rodzaju szarą strefą pozostają jednak spory dotyczące realnych naruszeń wymykających się z kategorii prawnokarnych.
Bo jak wiadomo – co raz trafi do internetu, nigdy już nie zginie.
Czy możliwe jest skuteczne usunięcie naruszeń praw do gier wideo?
Naruszenia praw do gier wideo zdarzają się często i mogą przybierać różne formy (od nielegalnej dystrybucji gry, przez odtworzenie jej elementów w zbliżony sposób we własnym projekcie, aż po zapożyczenie oznaczeń – a tym samym renomy gry wideo czy samego wydawcy). Oczywiście o ile sporna może pozostawać granica inspiracji czy też możliwości skopiowania samego zamysłu gry[1], to już kopiowanie form twórczego utrwalenia pomysłów może stanowić naruszenie.
W przeszłości angażowanie organów ścigania w związku z naruszeniami praw do gier wideo miało dużo większe znaczenie w branży gamingowej. Większość dystrybucji wiązała się z „pudełkowymi” wydaniami, a ich nielegalny obieg był właściwie codziennością. Obecnie w erze platform i gier mobilnych, siłą rzeczy zmianie uległ sposób działania na rynku gamingowym, jednak cel pozostaje ten sam – natychmiastowe usunięcie z dystrybucji / rynku materiału naruszającego prawa do gry wideo.
Najczęściej wyróżniamy dwie kategorie naruszeń – mających miejsce w ramach oficjalnych platform dystrybucyjnych oraz tych poza nimi (np. niezależne serwery). Każda z tych sytuacji warunkuje odmienne podejście oraz reakcję.
Naruszenie praw do gier wideo na oficjalnej platformie dystrybucji
W ramach oficjalnych platform proces działania w pierwszej reakcji wydaje się ułatwiony – wystarczy naruszenia praw do gier wideo zgłosić. Standardowo przy zgłoszeniu istnieją dwie podstawowe kwestie – udowodnienie istnienia praw, które są naruszane (pierwszeństwa) i opisanie, dlaczego kwestionowany materiał stanowi naruszenie. Wydaje się to prostym zadaniem, jednak może być utrudnione, gdy incydent zdarzy się przed oficjalną premierą gry wideo. Niezależnie można oczywiście rozpocząć działania na drodze cywilnoprawnej (wezwanie do zaprzestania naruszeń lub złożenia powództwa z wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia).
Naruszenie praw do gier wideo poza oficjalną platformą dystrybucji
W przypadku naruszeń praw do gry wideo poza oficjalną platformą dystrybucji, pierwsze działania będą zazwyczaj koncentrować się na ustaleniu podmiotu odpowiedzialnego za naruszenia oraz doprowadzeniu do wycofania materiałów z dystrybucji. Ten scenariusz jest jednak bardziej skomplikowany ze względu na brak podmiotu zarządzającego materiałem (jak w przypadku oficjalnego dystrybutora). W pierwszej kolejności trzeba się więc skupić na zablokowaniu dostępu docelowej grupie odbiorców gry wideo do materiałów (np. przez filtrowanie treści w popularnych wyszukiwarkach). Podjęcie dalszych działań będzie zawsze wymagało pogłębionej analizy, w tym zestawienia realnych strat z kosztami prowadzenia postępowania w określonej jurysdykcji, kosztów odnalezienia podmiotu odpowiedzialnego czy też szans na przeprowadzenie skutecznego postępowania egzekucyjnego.
Zgodnie ze znanym porzekadłem – przezorny zawsze ubezpieczony
Właściwe zabezpieczenie praw do gry wideo może ułatwić działanie w przypadku naruszenia. Jeśli studio posiada zarejestrowane znaki towarowe lub wzory przemysłowe (chroniące np. interfejs użytkownika czy najbardziej charakterystyczne elementy), wystarczającym minimum powinno być powołanie się na właściwy rejestr oraz numer (bez konieczności szerokiego opisywania stanu faktycznego).
Rejestracja znaków towarowych nie jest nowością dla deweloperów, ale bardzo często dotyczy tylko nazwy gry wideo, logo, nazwy studia. Jest to podstawowy zakres ochrony, równocześnie najłatwiejszy do „obejścia” w przypadku kopiowania gry wideo. Gra o tym samym typie rozgrywki, grafikach i funkcjonalnościach, ale pod inną nazwą, niewiele zmienia w kontekście naruszeń praw do konkretnej gry wideo i ryzyka pomyłki wśród graczy. W takim przypadku uprawniony do gry niejako wraca do punktu wyjścia i musi ponownie szukać sposobów na udowodnienie swoich praw.
Bezpieczniejszym rozwiązaniem może być rejestracja wzoru przemysłowego. Co podlega tego typu ochronie? Rejestracja chroni każdy aspekt projektu – mogą to być postacie, plansze, tła, przedmioty (chroniony jest wygląd, konfiguracja kształtu fizycznego, dekoracja). Powyższe pomoże zabezpieczyć również kwestię ponownego wgrania materiału (z drobnymi zmianami, np. z nowym tytułem / nazwą, ale z zachowanym interfejsem użytkownika).
Konsekwentna strategia zarządzania i ochrony praw własności intelektualnej pomoże też w działaniach prewencyjnych. Zarejestrowane znaki i wzory użytkowe stanowią inwestycję i prawo majątkowe, zatem mogą wpływać na wycenę gry wideo jako całości.
Czy zatem przezorny jest zawsze ubezpieczony? Z pewnością rejestracja nie wykluczy całkowicie ryzyka, ale ułatwi dalsze działania – można więc powiedzieć, że przezorny zawsze gotowy!
Usunięcie naruszeń praw do gier wideo a usunięcie ich skutków
Gdy już zidentyfikowaliśmy podmiot naruszający prawa do gry wideo oraz usunęliśmy zakwestionowany materiał, pozostaje jeszcze kwestia odszkodowania. Szkoda obejmuje nie tylko rzeczywiste straty, ale i utracone korzyści. Najszybszą możliwością jest zawarcie ugody i uzgodnienie adekwatnej rekompensaty (co pozwoli uniknąć postępowania sądowego, generowania kosztów oraz zaangażowania czasu).
Jednak w przypadku, gdy nie jest możliwe dojście do porozumienia, pozostaje spór sądowy. Liczba rozpatrywanych rocznie spraw w sądach powszechnych (a także skomplikowana materia sporów w zakresie praw własności intelektualnej) mogłaby sugerować, że w niedalekiej przyszłości bardziej prawdopodobne będzie wydanie nowej gry niż zakończenie takiego postępowania spornego (we wszystkich instancjach). Obecnie jednak istnieją wyspecjalizowane sądy do spraw IP, które mają usprawnić tryb rozpoznawania spaw z zakresu praw własności intelektualnej. Otwierają również nowe możliwości procesowe (i oferują nowe narzędzia – o czym szerzej w kolejnym artykule).
Co najistotniejsze – w postępowaniu sądowym można żądać udzielenia zabezpieczenia (nawet przed wytoczeniem powództwa) nakazującego zaprzestanie rozpowszechniania określonego materiału. Takie orzeczenie ułatwi każdą ścieżkę prowadzącą do usunięcia kwestionowanego materiału z dystrybucji. W przypadku, gdy od początku wiadomo, że w związku z naruszeniem praw do gry wideo dojdzie do sporu sądowego – warto rozważyć wystąpienie od razu z wnioskiem o zabezpieczenie.
Naruszenie praw do gry – first response strategy
Niezależnie od rodzaju
naruszeń, pierwsze działania powinny koncentrować się na usunięciu materiału,
który narusza prawa do gry (z jednoczesnym uwzględnieniem zabezpieczenia
materiału dowodowego do ewentualnego postępowania sądowego). W dalszej
kolejności kluczowe są działania dotyczące usunięcia skutków naruszeń. Spójna
strategia zarządzania i ochrony praw własności intelektualnej może ułatwić
dochodzenie roszczeń, ale również działać prewencyjnie – o tym przede wszystkim
warto pamiętać!
[1] Należy pamiętać, że sam pomysł nie jest objęty ochroną prawnoautorską. Istnieje wiele gier o podobnej mechanice czy zasadach (zwłaszcza w zakresie gier mobilnych – stanowiących łamigłówki czy gry zręcznościowe), jednak ich specyficzny layout, gameplay czy design może decydować o niezwykłej popularności (stąd też – jako sposób twórczego wyrażania – zasługuje na ochronę).
Radca prawny. Specjalizuje się w doradztwie prawnym związanym z ochroną własności intelektualnej i danych osobowych w zakresie nowych technologii i branży gamedev.
